Đứng trên các góc độ nghiên cứu khác nhau, người ta đã đưa ra rất nhiều định nghĩa nhằm làm sáng tỏ: “Việc làm là gì”. Và ở các quốc gia khác nhau do ảnh hưởng của nhiều yếu tố (như điều kiện kinh tế, chính trị, luật pháp…) người ta quan niệm về việc làm cũng khác nhau. Chính vì thế không có một định nghĩa chung và khái quát nhất về việc làm.

Luyện tập Giáo dục Kinh tế và Pháp luật 11 Bài 5

- Ý kiến a. Không đồng tình, vì: người lao động làm bất cứ công việc nào mà tạo ra thu nhập và không bị pháp luật cấm thì đều được coi là có việc làm.

- Ý kiến b. Không đồng tình, vì: nhu cầu tuyển dụng của các doanh nghiệp phụ thuộc vào nhiều yếu tố, ví dụ như: sự biến động của kinh tế trong và ngoài nước; quy mô và tình hình sản xuất của doanh nghiệp… Ví dụ: cuối năm 2022 - đầu năm 2023, do sự suy thoái của nền kinh tế thế giới, các doanh nghiệp ở Việt Nam rơi vào tình trạng thiếu đơn hàng, nên đã dẫn đến “làn sóng” sa thải, cắt giảm hàng loạt nhân sự.

- Ý kiến c. đồng tình, vì: việc chia sẻ nguồn dữ liệu về cung - cầu lao động sẽ góp phần kết nối được người lao động với nhà tuyển dụng, giúp cho: người lao động tìm được chỗ làm phù hợp và người sử dụng lao động tìm được người thích hợp.

- Ý kiến d. Đồng tình, vì: người lao động làm bất cứ công việc nào mà tạo ra thu nhập và không bị pháp luật cấm thì đều được coi là có việc làm.

+ Bên cạnh mức lương (tiền công), thì chế độ đãi ngộ là một trong những động lực giúp người lao động tích cực, hăng hái và nhiệt tình hơn trong công việc.

+ Việc đưa ra chế độ đãi ngộ hợp lí, không chỉ giúp người lao động cải thiện đời sống vật chất, tinh thần; nâng cao năng suất và hiệu quả làm việc; mà còn giúp cho doanh nghiệp: thu hút hoặc duy trì được nguồn lao động có chất lượng cao, từ đó nâng cao hiệu quả sản xuất.

Thị trường lao động và thị trường việc làm sẽ biến động như thể nào trong các trường hợp sau?

a. Cung về lao động trên thị trường ngày càng tăng nhưng không tăng đều giữa các ngành nghề.

b. Có nhiều nhà máy, xí nghiệp mới xây dựng trong khu vực.

c. Nhà nước công bố quy định tăng lương cơ bản cho người lao động.

d. Nhà nước có chủ trương chuyển từ nền kinh tế truyền thống sang kinh tế số.

Em hãy đưa ra lời khuyên cho các nhân vật trong các trường hợp sau:

a. Bạn B đang học lớp 11. Từ nhỏ, bạn đã có niềm đam mê với công nghệ, mong muốn trở thành một kĩ sư công nghệ thông tin nhưng bố mẹ không ủng hộ vì muốn bạn theo học đại học Y để trở thành bác sĩ.

b. Anh H mới tốt nghiệp đại học nhưng khả năng sử dụng ngoại ngữ và công nghệ thông tin cũng như kĩ năng giao tiếp còn nhiều hạn chế. Anh đã ba lần tham gia tuyển dụng nhưng vẫn chưa tìm được việc làm.

c. Với mơ ước trở thành công dân toàn cầu để có thể làm việc ở bất cứ nơi đâu, bạn A chỉ tập trung vào học ngoại ngữ.

Vận dụng Giáo dục Kinh tế và Pháp luật 11 Bài 5

Em hãy xác định nghề mình sẽ lựa chọn trong tương lai và xây dựng kế hoạch để thực hiện sự lựa chọn đó.

Em hãy tìm hiểu những thông tin về xu hướng tuyển dụng của thị trường lao động Việt Nam trong 5 năm tới và chia sẻ với các bạn trong lớp.

Giải Bài 5 trang 29-35 trong sách Kinh tế và Pháp luật 11 giúp học sinh lớp 11 hiểu sâu hơn về mối liên hệ giữa thị trường lao động và thị trường việc làm, cũng như xu hướng tuyển dụng lao động. Cung cấp thêm tài liệu gợi ý, so sánh với kết quả tự làm, củng cố và kiểm tra kiến thức.

Thuyết kinh tế theo trường phái cổ điển (A.Smith vàD.Ricardo)

A.Smith cho rằng trong điều kiện thị trường cạnh tranh tự do, bàn tay vô hình đảm bảo quân bình và hoàn hảo trong xã hội, đạt được phúc lợi cá nhân và phúc lợi chung. D.Ricardo và A.Marshall cũng cùng quan điểm khi cho rằng nền kinh tế thị trường là nền kinh tế tự điều tiết và không thất sự cần thiết điều tiết của Nhà nước. Mô hình cổ điển có 4 hướng để làm tăng việc làm: (i) Cải tiến tổ chức, dự báo tốt để tránh thất nghiệp cơ cấu; (ii) Hạ thấp độ phi thỏa dụng biên của lao động qua tiền lương thực tế; (iii) Tăng thêm năng suất biên vật chất của lao động trong các ngành sản xuất hàng hóa cho người ăn lương; (iv) Tăng giá hàng hóa không dành cho người ăn lương so với giá cả các hàng hóakhác.

Lao động và thị trường lao động

Câu hỏi: Hãy đọc các trường hợp sau để trả lời câu hỏi:

(1) - Bác A thực hiện hoạt động sản xuất tranh thêu để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của khách hàng trong và ngoài nước, cũng như tạo nguồn thu nhập cho cuộc sống của mình.

- Lao động là hoạt động mang tính mục đích và ý thức của con người nhằm tạo ra các sản phẩm phục vụ cho các nhu cầu xã hội.

(2) - Vai trò của lao động trong hoạt động kinh tế:

+ Trong quá trình sản xuất, lao động được coi là một yếu tố đầu vào quan trọng, ảnh hưởng đến chi phí tương tự như việc sử dụng các yếu tố sản xuất khác.

+ Lực lượng lao động là một phần của dân số, là những người hưởng lợi từ quá trình phát triển kinh tế.

(3) - Trong thông báo tuyển dụng, các công ty cung cấp mức lương và chế độ đãi ngộ cho lao động nhằm mục đích: thu hút và tuyển dụng những lao động có kỹ năng cao, phù hợp với yêu cầu công việc.

Câu hỏi: Hãy đọc các thông tin sau để trả lời câu hỏi:

(1) - Trong năm 2021, trên thị trường lao động Việt Nam đã xảy ra tình trạng chênh lệch giữa cung và cầu lao động, với nguồn cung lao động vượt quá nhu cầu tuyển dụng việc làm.

=> Tình trạng chênh lệch giữa cung và cầu lao động này đã dẫn đến việc: 3,2% số lao động trong độ tuổi lao động bị thất nghiệp và 3,1% số lao động trong độ tuổi lao động đang gặp khó khăn trong việc tìm kiếm việc làm.

(2) - Các đối tác tham gia vào quá trình tuyển dụng bao gồm:

- Những yếu tố quan trọng trong quá trình tuyển dụng bao gồm:

+ Nguồn cung (bao gồm cả: nguồn cung lao động và nguồn cung việc làm).

+ Nguồn cầu (bao gồm cả: nhu cầu làm việc và nhu cầu tuyển dụng)

+ Chi phí lao động (lương, tiền công, chế độ đãi ngộ,…).

Mối quan hệ giữa thị trường lao động và thị trường việc làm

Câu hỏi: Em hãy đọc các thông tin sau để trả lời câu hỏi:

(1) - Sự lệch pha về cung - cầu lao động tại tỉnh C:

+ Các ngành kĩ sư, sửa chữa, máy tính, du lịch, công nghệ, kĩ thuật… có nhu cầu tuyển dụng cao nhưng đang thiếu hụt nguồn cung lao động.

+ Các ngành hành chính, ngân hàng… có nhu cầu tuyển dụng ít, nhưng lại dư thừa nguồn cung lao động.

- Tác động: sự lệch pha giữa cung và cầu về lao động đã giảm đi sức hấp dẫn đối với các nhà đầu tư, khiến cho họ chuyển hướng đầu tư sang các tỉnh khác.

(2) - Thông tin 2 cho thấy, thị trường việc làm có vai trò kết nối cung - cầu đã:

+ Tổ chức gần 6.000 phiên giao dịch việc làm, giới thiệu và cung ứng gần 5 triệu lượt người, 68,5% trong số đó có kết nối việc làm thành công.

+ Góp phần giải quyết trên 8 triệu việc làm trên phạm vi cả nước.

+ Giúp thị trường lao động Việt Nam có sự chuyển biến tích cực.

Việc làm và thị trường việc làm

Câu hỏi: Hãy đọc các thông tin sau để trả lời câu hỏi:

(1) - Công việc của anh M và mẹ anh có ý nghĩa gì:

+ Hỗ trợ mỗi cá nhân có nguồn thu nhập để duy trì và nâng cao chất lượng cuộc sống cho bản thân và gia đình.

+ Đóng góp vào sự phát triển vật chất và tinh thần của xã hội, góp phần duy trì và phát triển quốc gia.

- Việc làm là hoạt động lao động tạo ra thu nhập và không vi phạm pháp luật, mang ý nghĩa quan trọng đối với mỗi cá nhân, giúp duy trì và cải thiện cuộc sống. Mỗi người có thể tham gia vào nhiều loại công việc khác nhau: có việc làm chính thức hoặc không chính thức.

(2) - Doanh nghiệp tham gia vào các hội chợ, sự kiện tuyển dụng nhằm mục đích:

+ Giới thiệu thông tin về doanh nghiệp tới người lao động;

+ Cung cấp thông tin về nhu cầu và mức lương trong tuyển dụng, nhằm mục đích thu hút những lao động có chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu công việc.

- Người lao động tham gia các hội chợ, sự kiện tuyển dụng để:

+ Hiểu về nhu cầu tuyển dụng lao động của các doanh nghiệp và cơ sở sản xuất.

+ Tìm kiếm việc làm phù hợp với nhu cầu và kỹ năng của bản thân.

(3) - Các phiên giao dịch việc làm giúp kết nối cung - cầu lao động trên thị trường, bằng cách:

+ Thông tin về doanh nghiệp, nhu cầu và mức lương trong tuyển dụng.

+ Hỗ trợ người lao động tiếp cận các cơ sở có nhu cầu tuyển dụng để tìm kiếm việc làm.